Rệp là côn trùng chích hút nhỏ thuộc họ côn trùng Aphididae. Nhóm này bao gồm khoảng 5.000 loài khác nhau, với vài trăm loài có thể là một vấn đề đối với nông nghiệp và làm vườn.
Rệp trưởng thành có hình quả lê, có chiều dài dưới 1/8 inch. Rệp phổ biến nhất trên cây trồng trong nhà là loại có màu xanh lục nhạt (rệp quả lê), nhưng cũng có thể tìm thấy rệp có màu hồng, trắng, xám và đen. Ngoài ra, rệp có cánh có thể xuất hiện khi các đàn được thành lập và bay đến lây nhiễm các cây mới. Rệp non (nhộng) trông giống như phiên bản nhỏ hơn của con trưởng thành.
Rệp gây hại cây trồng như thế nào
Sự phá hoại của rệp có xu hướng phát triển nhanh chóng vì côn trùng có tính di động cao: chúng nhanh chóng di chuyển từ cây này sang cây khác. Trong các khu vườn ngoài trời, các đàn rệp thường bị ảnh hưởng, chúng ăn mật ong của rệp – một chất lỏng có đường do rệp tiết ra khi chúng ăn nhựa cây. Trong nhà, rệp lây lan giữa các cây bằng cách bay hoặc bò.
Rệp gây hại bằng cách hút nhựa cây mới mọc trên cây. Chúng có xu hướng tụ lại và bám vào thân cây mềm, màu xanh lục. Kết quả là, những tán lá mới có thể trông nhăn nheo hoặc còi cọc, với rệp thường bạn có thể nhìn thấy rõ chúng xung quanh thân cây. Nếu nhiễm trùng đủ nặng, cây sẽ bắt đầu rụng lá. Cuối cùng, giống như rệp sáp, mật do rệp tiết ra có thể kích thích sự phát triển của nấm mốc.
Vòng đời của rệp
Bên ngoài, trứng rệp tồn tại qua mùa đông bằng cách bám vào sự phát triển của thân gỗ. Vào mùa xuân, trứng nở thành con cái. Những con cái sinh ra nhộng mà không cần giao phối, và những nhộng này nhanh chóng trưởng thành thành con trưởng thành (trong khoảng 10 ngày).
Con đực được sinh ra vào mùa thu và bắt đầu giao phối với con cái để đẻ trứng chuẩn bị cho mùa đông dài. Tuy nhiên, trong nhà không có mùa đông để làm chậm quá trình sinh sản của chúng, và rệp cái có thể tiếp tục sinh nhộng cả năm không ngừng nghỉ. Do đó, quần thể rệp có thể nhanh chóng vượt khỏi tầm kiểm soát trên các cây trồng trong nhà.
Ngăn ngừa và diệt Rệp
Giống như hầu hết các loại sâu bệnh gây hại, biện pháp kiểm soát rệp tốt nhất là phòng thủ. Cây khỏe mạnh ít bị nhiễm bệnh hơn cây yếu, trồng trong chậu và bị stress. Theo nguyên tắc chung, nếu bạn đảm bảo cây của mình khỏe mạnh, ngay từ đầu, bạn sẽ ít có khả năng thu hút những sinh vật khó chịu này hơn.
Nếu bạn nhìn thấy rệp trên cây trồng trong nhà của mình, có nhiều phương án kiểm soát, hầu hết chúng đều không dùng hóa chất.
- Rửa sạch bằng vòi xịt: Sử dụng một dòng nước mạnh để xua rệp khỏi cây của bạn. Bạn cũng có thể loại bỏ chúng bằng ngón tay hoặc tăm bông. Điều này là tốt nhất khi cây mới bị rệp xâm nhập
- Nhúng vào nước: Nếu cây có tán lá mỏng manh không chịu được việc xịt nước, bạn có thể nhúng toàn bộ cây vào nước để đánh bật rệp. Thực hiện bằng cách lật ngược cây và nhúng phần tán lá vào một xô nước sạch ở nhiệt độ phòng.
- Sử dụng xà phòng diệt côn trùng: Xà phòng diệt côn trùng có bán trên thị trường (chẳng hạn như Xà phòng diệt côn trùng Safer), hoặc bạn có thể tự chế biến bằng cách sử dụng chất tẩy rửa bát đĩa. Cố gắng tìm một sản phẩm không chứa nước hoa và chất phụ gia có thể gây hại cho cây trồng. Trộn xà phòng nhẹ với nước (bắt đầu với 1 thìa cà phê cho mỗi gallon (3,8 lít) nước và tăng dần khi cần thiết). Phun lên cây, tập trung vào mặt dưới của lá.
- Sử dụng dầu neem: Dầu Neem có nguồn gốc từ cây neem và do đó là hoàn toàn tự nhiên. Sử dụng theo hướng dẫn trên nhãn của nhà sản xuất. Dầu neem ảnh hưởng đến khả năng kiếm ăn của côn trùng và hoạt động như một chất xua đuổi. Theo Hiệp hội Bảo vệ Môi trường, dầu neem an toàn để sử dụng trên rau và cây thực phẩm cũng như cây trồng trong nhà.
- Sử dụng thuốc xịt côn trùng tự chế: Loại bình xịt côn trùng đa năng này được phát triển bởi các biên tập viên của tạp chí Organic Gardening và đã được mô tả trong Rodale’s Organic Gardener’s Handbook of Natural Insect and Disease Control. Để làm một mẻ thuốc xịt này, kết hợp 1 củ tỏi, 1 củ hành tây nhỏ và 1 thìa cà phê ớt cayenne trong máy xay thực phẩm hoặc máy xay sinh tố và chế biến thành hỗn hợp sền sệt. Hòa vào 1 lít nước và ngâm trong 1 giờ. Lọc qua vải thưa và thêm 1 thìa xà phòng rửa bát dạng lỏng. Trộn đều. Hỗn hợp có thể được bảo quản đến một tuần trong tủ lạnh.
- Bôi cồn tẩy rửa: Mặc dù cách này hơi tốn thời gian nhưng rệp sẽ bị tiêu diệt nếu bạn phủ lên chúng một miếng gạc nhúng cồn.
- Loại bỏ phần cây bị hư hỏng: Bạn có thể cắt bỏ phần cây bị nhiễm bệnh nặng và vứt chúng ra ngoài trời.
- Treo bẫy dính: Các tấm hoặc dải giấy dính treo xung quanh cây của bạn sẽ bẫy bất kỳ loại côn trùng nào ghé thăm. Bẫy dính có sẵn tại các trung tâm làm vườn và từ các nhà bán lẻ trực tuyến.
- Sử dụng thuốc xịt hóa học: Trước tiên, hãy thử dùng các giải pháp ít hoặc không chứa hóa chất, nhưng nếu sự xâm nhiễm nghiêm trọng của cây được đánh giá cao khiến bạn không còn lựa chọn nào khác, hãy xử lý vết bệnh bằng thuốc xịt có chứa pyrethrins, imidacloprid hoặc pyrethroids. Để hạn chế tác hại có thể xảy ra, hãy thử dùng thuốc xịt gốc pyrethrin, có độc tính thấp.
Nguồn tham khảo
- Fundamentals of Horticulture: Theory and Practice. Delhi: Astha Publishers & Distributors
- Bond, C.; Buhl, K.; Stone, D. “Neem Oil General Fact Sheet.” National Pesticide Information Center, Oregon State University Extension Services, 2012.
- “Cold Pressed Neem Oil (025006) Fact Sheet.” Ombudsman, Biopesticides and Pollution Prevention Division (7511P), Office of Pesticide Programs, Environmental Protection Agency, 2010.
- Bond, C.; Buhl, K.; Stone, D. “Pyrethrins General Fact Sheet.” National Pesticide Information Center, Oregon State University Extension Services, 2014.
